Αλώνισμα
Όταν τελείωνε ο θερισμός, στις αρχές του Ιουλίου, άρχιζαν οι εργασίες επισκευής και καθαρισμού των αλωνιών. Στην Κυδωνιά υπήρχαν στην άκρη του χωριού δύο αλώνια ένα χωμάτινο που το χρησιμοποιούσαν και λίγο πιο κάτω ένα πέτρινο αλώνι κάπως ανενεργό , επίσης θυμάμαι ένα χωμάτινο αλώνι στη Γούστιανη που ήταν ενεργό αφού τότε τα περισσότερα χωράφια στη Γούστιανη τα έσπερναν στάρι .
Οι θυμωνιές με τα δεμάτια του σταριού συγκεντρώνονταν γύρω από το αλώνι και γύρω απ' αυτές εκατοντάδες πουλιά που τα λέγαμε σιταρίθρες και φυσικά δεν έλλειπαν οι πλάκες (σκανταλιές) .. Στη μέση του αλωνιού, υπήρχε στερεωμένος ένας κάθετος ξύλινος στύλος, ύψους περίπου δυο μέτρων, με διχάλα στο πάνω μέρος, που λεγόταν "στρούερος" σε άλλα μέρη το λένε "στυγερό" γύρω από το οποίο τυλιγόταν και ξετυλιγόταν το σχοινί που καθόριζε την τροχιά των μουλαριών . Συνήθως το αλώνισμα γινόταν με δυο μουλάρια . Τα μουλάρια τα έδεναν το ένα δίπλα στο άλλο και σε απόσταση ασφαλείας για να μην κτυπιούνται μεταξύ τους. Μεγάλο ρόλο στο σπάσιμο των σταχιών και στο τρίψιμο της καλαμιάς έπαιζαν τα πέταλα που φορούσαν στα πόδια τους τα άλογα .Τα δεμάτια τα έλυναν και τα τοποθετούσαν με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνουν τα ζώα στο πάτημα. Γύρω από το "στρούερο" αφηνόταν ένας χώρος διαμέτρου 1-1,5 μέτρων, για να περιφέρεται ο αγωγιάτης δηλαδή ο άνθρωπος που καθοδηγούσε τα ζώα στην περιφορά τους. Ο αγωγιάτης φορώντας συνήθως ένα μαντήλι στο κεφάλι (που να ήξερε ότι στις μέρες αυτό θα γινόταν μόδα ) κατά το αλώνισμα «βίτσιαζε» τα ζώα, κουνώντας τη βίτσα στον αέρα και φωνάζοντας ρυθμικά, δίνοντάς τους έτσι κουράγιο και ρυθμό. Τα μουλάρια-άλογα γύριζαν γύρω – γύρω από το στύλο. Το ίδιο έκανε και ο αγωγιάτης. Τα στάχια κάτω από τις καλοπεταλωμένες οπλές των μουλαριών έσπαζαν και απελευθέρωναν τον καρπό.
Με το πάτημα των μουλαριών, τα σπασμένα στάχια ανακατευόντουσαν με το άχυρο και δεν ήταν δυνατόν να τριφτούν όλα και να βγει ο καρπός. Για το λόγο αυτό, κατά διαστήματα, σταματούσαν το αλώνισμα και έκαναν το γύρισμα, κυκλικά. Έβαζαν τα δεκριάνια μεταξύ του άχυρου και της επιφάνειας του αλωνιού και το γύριζαν, έτσι ώστε το άχυρο να πάει κάτω και τα στάχια πάνω. Συνήθως τα γυρίσματα του αλωνιού ήταν τρία ή τέσσερα. Τα παιδιά έτρεχαν χαρούμενα πίσω από τα άλογα και όταν τα άλογα προσέγγιζαν το κέντρο έρβισκαν την ευκαιρία να κάνουν μερικά μακροβούτια μέσα στο άχυρο
Το λίχνισμα. Όταν τελείωνε το αλώνισμα ακολουθούσε το λίχνισμα. Το λίχνισμα γινόταν τις απογευματινές ώρες που συνήθως αρχίζει και φυσάει ο αέρας. Με το λίχνισμα ξεκαθάριζε το σιτάρι από το άχυρο. Στο λίχνισμα στέκονταν κάθετα προς τον αέρα και με το φτυάρι πετούσαν ψηλά (1,5 μέτρα περίπου) το άχυρο και το σιτάρι.
Το κοσκίνισμα ήταν το τελευταίο στάδιο για να ξεκαθαρίσει ο καρπός ..Στη συνέχεια ο καρπός μεταφερόταν στα σπίτια και έμπαινε σε κασόνια και από εκεί θα πήγαινε στους νερόμυλους για να μετατραπεί σε αλεύρι.
Το άχυρο ήταν βασική τροφή των ζώων το χειμώνα και για το λόγο αυτότο μάζευαν , το συσκεύαζαν και το μεταφέραν στους αχυρώνες
Το καλοκαίρι του 1970 που ήμασταν στη Γραμμένη Οξυά οι θυμωνιές ήταν πολύ περισσότερες συγκριτικά με την Κυδωνιά και το αλώνισμα το έκαναν με την αλωνιστική μηχανή που είχε έρθει από την Σπερχειάδα ,την έλεγαν "Μασίνα" και έκανε έναν αλλόκοτο θόρυβο που τον επέτεινε ο καλοκαιρινός καύσωνας , δούλευε ασταμάτητα από χάραμα ως το σούρουπο . .Είχε εγκατασταθεί στη θέση "Βαβως Λάκα" και οι θυμωνιές με τα δεμάτια θα ήταν πάνω από τριάντα και αρκετά μεγάλες και είχαν γεμίσει την γύρω περιοχή , ένθεν κακείθεν του δρόμου ...Η μηχανή ήταν πολύ πιο γρήγορη από τα άλογα ,αλλά και πιο καθαρός έβγαινε ο καρπός και ούτε δεκριάνια ούτε λιχνίσματα χρειάζονταν ..η ίδια μηχανή, συγχρόνως, μπάλιαζε και το άχυρο. Την μεθεπόμενη χρονιά οι θυμωνιές ήσαν δύο ή τρείς και η "Μασίνα" θεώρησε πως ήταν ασύμφορο να μεταβεί στη Γραμμένη Οξυά για 3 θυμωνιές έτσι αναγκάστηκε ο Λεωνίδας ο Δρόσος και οι άλλοι να μεταφέρουν τα δεμάτια τους στο αλώνι του Πλάκα και να αλωνίσουν για τελευταία φορά με το άλογο ..εκεί γράφτηκε ο επίλογος της σιτοπαραγωγής για τη Σιτίστα.
Όταν τελείωνε ο θερισμός, στις αρχές του Ιουλίου, άρχιζαν οι εργασίες επισκευής και καθαρισμού των αλωνιών. Στην Κυδωνιά υπήρχαν στην άκρη του χωριού δύο αλώνια ένα χωμάτινο που το χρησιμοποιούσαν και λίγο πιο κάτω ένα πέτρινο αλώνι κάπως ανενεργό , επίσης θυμάμαι ένα χωμάτινο αλώνι στη Γούστιανη που ήταν ενεργό αφού τότε τα περισσότερα χωράφια στη Γούστιανη τα έσπερναν στάρι .
Οι θυμωνιές με τα δεμάτια του σταριού συγκεντρώνονταν γύρω από το αλώνι και γύρω απ' αυτές εκατοντάδες πουλιά που τα λέγαμε σιταρίθρες και φυσικά δεν έλλειπαν οι πλάκες (σκανταλιές) .. Στη μέση του αλωνιού, υπήρχε στερεωμένος ένας κάθετος ξύλινος στύλος, ύψους περίπου δυο μέτρων, με διχάλα στο πάνω μέρος, που λεγόταν "στρούερος" σε άλλα μέρη το λένε "στυγερό" γύρω από το οποίο τυλιγόταν και ξετυλιγόταν το σχοινί που καθόριζε την τροχιά των μουλαριών . Συνήθως το αλώνισμα γινόταν με δυο μουλάρια . Τα μουλάρια τα έδεναν το ένα δίπλα στο άλλο και σε απόσταση ασφαλείας για να μην κτυπιούνται μεταξύ τους. Μεγάλο ρόλο στο σπάσιμο των σταχιών και στο τρίψιμο της καλαμιάς έπαιζαν τα πέταλα που φορούσαν στα πόδια τους τα άλογα .Τα δεμάτια τα έλυναν και τα τοποθετούσαν με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνουν τα ζώα στο πάτημα. Γύρω από το "στρούερο" αφηνόταν ένας χώρος διαμέτρου 1-1,5 μέτρων, για να περιφέρεται ο αγωγιάτης δηλαδή ο άνθρωπος που καθοδηγούσε τα ζώα στην περιφορά τους. Ο αγωγιάτης φορώντας συνήθως ένα μαντήλι στο κεφάλι (που να ήξερε ότι στις μέρες αυτό θα γινόταν μόδα ) κατά το αλώνισμα «βίτσιαζε» τα ζώα, κουνώντας τη βίτσα στον αέρα και φωνάζοντας ρυθμικά, δίνοντάς τους έτσι κουράγιο και ρυθμό. Τα μουλάρια-άλογα γύριζαν γύρω – γύρω από το στύλο. Το ίδιο έκανε και ο αγωγιάτης. Τα στάχια κάτω από τις καλοπεταλωμένες οπλές των μουλαριών έσπαζαν και απελευθέρωναν τον καρπό.
Με το πάτημα των μουλαριών, τα σπασμένα στάχια ανακατευόντουσαν με το άχυρο και δεν ήταν δυνατόν να τριφτούν όλα και να βγει ο καρπός. Για το λόγο αυτό, κατά διαστήματα, σταματούσαν το αλώνισμα και έκαναν το γύρισμα, κυκλικά. Έβαζαν τα δεκριάνια μεταξύ του άχυρου και της επιφάνειας του αλωνιού και το γύριζαν, έτσι ώστε το άχυρο να πάει κάτω και τα στάχια πάνω. Συνήθως τα γυρίσματα του αλωνιού ήταν τρία ή τέσσερα. Τα παιδιά έτρεχαν χαρούμενα πίσω από τα άλογα και όταν τα άλογα προσέγγιζαν το κέντρο έρβισκαν την ευκαιρία να κάνουν μερικά μακροβούτια μέσα στο άχυρο
Το λίχνισμα. Όταν τελείωνε το αλώνισμα ακολουθούσε το λίχνισμα. Το λίχνισμα γινόταν τις απογευματινές ώρες που συνήθως αρχίζει και φυσάει ο αέρας. Με το λίχνισμα ξεκαθάριζε το σιτάρι από το άχυρο. Στο λίχνισμα στέκονταν κάθετα προς τον αέρα και με το φτυάρι πετούσαν ψηλά (1,5 μέτρα περίπου) το άχυρο και το σιτάρι.
Το κοσκίνισμα ήταν το τελευταίο στάδιο για να ξεκαθαρίσει ο καρπός ..Στη συνέχεια ο καρπός μεταφερόταν στα σπίτια και έμπαινε σε κασόνια και από εκεί θα πήγαινε στους νερόμυλους για να μετατραπεί σε αλεύρι.
Το άχυρο ήταν βασική τροφή των ζώων το χειμώνα και για το λόγο αυτότο μάζευαν , το συσκεύαζαν και το μεταφέραν στους αχυρώνες
Το καλοκαίρι του 1970 που ήμασταν στη Γραμμένη Οξυά οι θυμωνιές ήταν πολύ περισσότερες συγκριτικά με την Κυδωνιά και το αλώνισμα το έκαναν με την αλωνιστική μηχανή που είχε έρθει από την Σπερχειάδα ,την έλεγαν "Μασίνα" και έκανε έναν αλλόκοτο θόρυβο που τον επέτεινε ο καλοκαιρινός καύσωνας , δούλευε ασταμάτητα από χάραμα ως το σούρουπο . .Είχε εγκατασταθεί στη θέση "Βαβως Λάκα" και οι θυμωνιές με τα δεμάτια θα ήταν πάνω από τριάντα και αρκετά μεγάλες και είχαν γεμίσει την γύρω περιοχή , ένθεν κακείθεν του δρόμου ...Η μηχανή ήταν πολύ πιο γρήγορη από τα άλογα ,αλλά και πιο καθαρός έβγαινε ο καρπός και ούτε δεκριάνια ούτε λιχνίσματα χρειάζονταν ..η ίδια μηχανή, συγχρόνως, μπάλιαζε και το άχυρο. Την μεθεπόμενη χρονιά οι θυμωνιές ήσαν δύο ή τρείς και η "Μασίνα" θεώρησε πως ήταν ασύμφορο να μεταβεί στη Γραμμένη Οξυά για 3 θυμωνιές έτσι αναγκάστηκε ο Λεωνίδας ο Δρόσος και οι άλλοι να μεταφέρουν τα δεμάτια τους στο αλώνι του Πλάκα και να αλωνίσουν για τελευταία φορά με το άλογο ..εκεί γράφτηκε ο επίλογος της σιτοπαραγωγής για τη Σιτίστα.
Στη φωτογραφία φαίνεται ο Λεωνίδας Δρόσος στο τελευταίο αλώνισμα !
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου