Ταξιδιώτης του χρόνου,

Ο τελευταίος Νερόμυλος 
Ταξιδιώτης  του χρόνου, οδοιπόρος  ,βαδίζω αντίστροφα στα μονοπάτια των παιδικών μου χρόνων   με προορισμό την επιστροφή στη  πολυαγαπημένη μου Πατρίδα τη Γραμμένη Οξυά ,στα μέσα της δεκαετίας του 60 τέλη Ιούνη με αρχές Ιούλη  . Κατεβαίνω το μονοπάτι από  Αρτοτίνα και  μετά το μοναστήρι του Αη Γιάννη συνεχίζω ακολουθώντας το δημόσιο Δρόμο μέσα στα έλατα ,χαζεύω  ένα  κοπάδι πρόβατα απέναντι απ την Αι Μαρίνα ,που κατευθύνεται προς το στάλο κι  ακούω τους ήχους των κουδουνιών του κι  από κάπου πιό μακριά τους  ήχους της   φλογέρας,  Θαυμάζω την απίστευτη ομορφιά των αμπελιών που έχουν παραδοθεί στο χάδι του πρωινού ήλιου ,  βλέπω ανθρώπους άνδρες και ,γυναίκες να κινούνται μέσα στ αμπέλια,  μου έρχεται στο μυαλό οι στίχοι  του ποιητή της ρωμιοσύνης   ,

Κυρά των αμπελιών

που σ είδαμε πίσω απ το δίχτυ του πευκόδασου

να συγυρίζεις με το χάραμα

τα σπίτια των αετών και των τσοπάνων..

στέκομαι λίγο να γευτώ κάποια χαμοκέρασα στο πάνω μέρος του δρόμου και συνεχίζω προς το ποτάμι  που κατεβάζει  αρκετά νερά παγωμένα ακόμη από τις  χιονισμένες χαράδρες των  Βαρδουσίων. Συνεχίζω ακολουθώντας ανοδική πορεία από τη δεξιά όχθη  σταματώ  στην πέτρα  που αναβλύζει παγωμένο νερό δροσίζω το  σκονισμένο πρόσωπο  χορταίνω με το φαγητό  των αναμνήσεων , (πόσες φορές δεν βουτήξαμε το λιγοστό και ξερό ψωμί μας σε κείνο το νερό) , προχωράω και φτάνω στο ξύλινο γεφύρι που στέκεται εκεί  λες  και θέλει να συνδέσει το αύριο με το χθες  και έτσι  αργά -αργά  με ένα πρωτόγονο φόβο το διασχίζω επιταχύνοντας στα τελευταία βήματα και φτάνω στην απέναντι όχθη , πατάω στη γη των παιδικών μου χρόνων . Στην άκρη του γεφυριού στέκεται κτίσμα μικρό και στο πλάι του βλέπω να κατρακυλάει νερό αρκετό από σκοτεινό στόμιο ...πρόκειται μάλλον για νερόμυλο. ΄Εφτασα κιόλας στον πρoορισμό μου ,επεξεργάζομαι το γύρω χώρο ανεβαίνω λίγο ως την κορυφή του κωνικού βαρελιού(βαένι) που υποδέχεται το νερό που έρχεται από το μυλαύλακο για να το στείλει από το μικρό σίφουνα(σιφούνι) του πυθμένα στη φτερωτή ,που γυρίζει κάνοντας να γυρίζει και  τη μυλόπετρα  . Μετά ανοίγω την χαμηλή πόρτα την ξύλινη και μπαίνω στο εσωτερικό όπου συναντώ ένα νέο αδύναμο ίσα με 15 χρονών .Αφού συστηθήκαμε μου είπε ότι είναι ο  βοηθός του μυλωνά και το όνομά του είναι Γιάννος . .Αυτός με τη σειρά του με ρώτησε τι γύρευα σε κείνα τα μέρη εγώ ένας άνθρωπος από την Αθήνα. Ήρθα να μάθω την τέχνη του μυλωνά  του απαντάω .Και τι ξέρεις εσύ από μύλους  μου είπε. Ξέρω του απαντώ πως η δύναμη του νερού μπορεί να χτυπάει στη φτερωτή και να γυρίζει η μυλόπετρα ,κάπως έτσι παράγεται το ηλεκτρικό ρεύμα  ,ακόμη ξέρω  πως  η φυγόκεντρη δύναμη και η τριβή καταφέρνουν  να αλέσουν τους σπόρους ,άλλωστε η λειτουργία του μύλου στηρίζεται σε απλές αρχές της φυσικής επιστήμης  . Τι ήθελα να τα πω και με τρέλανε στις ερωτήσεις.  Τί είναι ηλεκτρικό ρεύμα , τι ακριβώς είναι φυσική  επιστήμη κ.α. Άντε  τώρα  να εξηγήσεις τι είναι ηλεκτρικό ρεύμα σε  κάποιον που δεν το έχει συναντήσει ποτέ του . Επιστράτευσα όλη την δεξιοτεχνία και  εμπειρία μου να  του εξηγήσω ότι ο ηλεκτρισμός είναι μια δύναμη σαν αυτή του κεραυνού  που μπορεί να κάνει τη ζωή πολύ ευκολότερη ,να πατάμε ένα κουμπί και να έχουμε φως στο δωμάτιο τη νύχτα , του είπα και διάφορα άλλα παραδείγματα  αμφιβάλλω αν τα κατάλαβε ,πάντως εντυπωσιάστηκε. Στη συνέχεια προσπάθησα να του εξηγήσω τι κάνει η φυσική επιστήμη. Του είπα πως μελετάει τις κινήσεις  και τις δυνάμεις που ασκούνται στα σώματα , εξηγεί πως γίνεται η βροχή και πως δημιουργείται το φώς ,γιατί τα σώματα πέφτουν προς τα κάτω ,γιατί τα ποτάμια όπως και ο χρόνος δεν γυρίζουν πίσω ,γιατί  το φεγγάρι γυρίζει γύρω από τη γη  χωρίς να πέφτει τέλος του είπα πως η φυσική προσπαθεί να εξηγήσει το πως φτιάχτηκε ο κόσμος . Έμεινε για κάμποση ώρα σιωπηλός κάποια στιγμή το πρόσωπό του φωτίστηκε και μου είπε  " Το αποφάσισα  θα πάρεις τι θέση μου και θα μάθεις την τέχνη του μυλωνά εγώ  θα φύγω ,θα πάω στην Αθήνα θα δουλέψω και θα γραφτώ σε νυχτερινό σχολείο ,θα μάθω γράμματα ,θα σπουδάσω  φυσικές  επιστήμες. Αφού μου δίδαξε τα βασικά της τέχνης του μυλωνά , μου διηγήθηκε τη μικρή ιστορία του νερόμυλου , μου ζήτησε να μάθω απ έξω τα ονόματα όσων είχαν κάνει χρέη μυλωνά  με ευχαρίστησε και εγώ του ευχήθηκα καλή τύχη , αποχωριστήκαμε στην άκρη του γεφυριού. Ο Γιάννος διέσχισε χωρίς δισταγμό το ξύλινο γεφύρι και βάδισε σαν ακροβάτης πάνω στις  ποταμόπετρες  ώσπου τον έχασα στο βάθος του δημόσιου δρόμου.

ΥΓ  Οταν πληροφορήθηκα ότι ο Εύηνος παρέσυρε το γνωστότερο νερόμυλο της περιοχής λυπήθηκα για δυό λόγους . Πρώτον γιατί χάθηκε ένα κομμάτι απο την ιστορία μας και δεύτερο γιατί χάθηκε ένα ζωντανό μνημείο υδροκίνησης που ίσως θα έπρεπε να είχε κριθεί διατηρητέο . Έτσι για να μην ξεχαστεί τελείως από τους νεώτερους έγραψα αυτή την ιστορία .

Το όνομα Γιάννος  είναι φανταστικό . Θα μπορούσε να είναι κάθε νέος που εγκατέλειψε το χωριό αναζητώντας  ένα καλύτερο μέλλον στην πρωτεύουσα . Τα μέρη και τα αντικείμενα είναι πραγματικά.

Ανάγνωση και γραφή

Ανάγνωση και γραφή

Η θειά η Γιάνναινα έμενε μόνη της στο χωριό στο χαμηλό σπιτάκι της με την περιποιημένη αυλή την ασβεστωμένη και το μικρό φράχτη που είχε φτιάξει με γλάστρες από βασιλικούς, μαντζουράνες και τριανταφυλλιές  .Ο άντρας της είχε σκοτωθεί στον εμφύλιο και τα δύο της παιδιά δεν έμεναν στο χωριό..Η κόρη της ήταν παντρεμένη στη Ναύπακτο και ο γιός της  είχε πιάσει δουλειά στην Αθήνα !

Κάποια μέρα καθώς περνούσα έξω από το φτωχικό της με φώναξε ..Γιάννο έλα εδώ πλάκι μ !! έμαθα πως είσαι καλός στα γράμματα , θα μ διαβάσ ένα γράμμα ; Ναι θείτσα έρχομαι και μπήκα στο μικρό σπιτάκι με τα δύο δωμάτια και προχωρήσαμε στο καλό δωμάτιο και έβγαλε από ένα κεντημένο μπαούλο ένα γράμμα και μου το έδωσε και άρχιζα να διαβάζω …Αγαπημένη μάνα είμαι καλά στην υγεία μου …έχω βρεί μια καλή δουλειά και βγάζω αρκετά χρήματα …κλπ..με το κατοστάρικο που θα βρείς να ξεχρεώσεις τα βερεσέδια που έχεις στο μαγαζί και να αγοράσεις ότι χρειάζεσαι …μην ξεχάσεις να δώσεις ένα τάληρο στο παιδί που θα σου διαβάσει το γράμμα ..Σε φιλώ ο γιός Βασίλης  ..Η θειά η Γιάνναινα αφού άκουσε τι έγραφε το γράμμα μου είπε, πλάκι  μου δεν ακούω και πολύ καλά μπορείς να μου το ξαναδιαβάσεις και έτσι το ξαναδιάβασα και όταν τέλειωσα τη ρώτησα αν ήθελε να της το ξαναδιαβάσω και καθώς το ξαναδιάβαζα την είδα που σκούπισε ένα δάκρυ …Και έβγαλε από ένα κουτί ένα κέρμα και μου το έδωσε ,με κέρασε και γλυκό καρυδάκι και μου είπε: Μη φύγεις ακόμη πρέπει να μου γράψεις ένα γράμμα να στείλω στο παιδί μου ..να έχω εδώ στυλό και χαρτί ..κάθισε εκεί στο τραπεζάκι για να μπορείς να γράφεις καλύτερα ..Και άρχισε να μου υπαγορεύει ..Παιδί μου Βασίλη  Καλημέρα ..από υγεία είμαι καλά ….Καρύδια μάζεψα αρκετά και θα φτιάξω μπακλαβά στη γιορτή σου ..Να ρθείς Βασίλη μου του Χριστού ..να σφάξουμε το γουρνάκι μας και να σε καμαρώσει  όλο το χωριό που πρόκοψες …Να περάσεις κι απ την  αδερφή σου και να μου φιλήσεις τα εγγόνια μου …και μην ξεχάσεις να φέρεις μαζί σου καραμέλες για να φιλεύω τα παιδιά !!!

Η καρδιά του πατέρα

Η καρδιά του πατέρα

"Τα στραβά γαιδούρια με το σκοτάδι βοσκάνε" ήταν η φράση που έλεγε ο πατέρας μου όταν δεν διαβάζαμε τη μέρα και προσπαθούσαμε να διαβάσουμε τη νύχτα στο φώς του λυχναριού.  Είχε πικρή πείρα από στραβά γαιδούρια …. Δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα τότε και ο λύχνος φώτιζε μεν , κάπνιζε δε,  και βρωμούσε πετρέλαιο, στις γιορτές χρησιμοποιούσαμε τη λάμπα που φώτιζε καλύτερα ..  το σπίτι μας ήταν στην δυτική άκρη του χωριού με μεγάλη αυλή και  γύρω περίπου 4 στρέμματα περιβόλια (γιούρτια) και ένα μικρό δάσος με φτελιές περίπου 6 στρέμματα .. Είχαμε όλα τα κατοικίδια , κότες , γίδες , πρατίνες , κουνέλια , γουρούνι , γάιδαρο , σκύλο..

Όταν πήγαινα στην Β δημοτικού μέναμε στην Κυδωνιά , κάποιο μεσημέρι γύρισε ο πατέρας μου από το χωράφι που το λέγαμε "λυκότρυπα" και ήταν λυπημένος …Είχε ψοφήσει ο γάιδαρος και πως θα κουβαλούσε τα τριφύλια , τα φασόλια , τα σταφύλια στον τρύγο , τα ξύλα για το χειμώνα και πως θα πήγαινε το σιτάρι στο μύλο , ήμασταν και μεγάλη φαμελιά δυό μεγάλοι και πέντε παιδιά ..

Την άλλη μέρα ξεκίνησε νύχτα με τα πόδια και ξημέρωσε στην Αρτοτίνα που βρίσκεται  δυό ώρες δρόμο με τα πόδια,  ήταν κεφαλοχώρι αλλά ήταν και το χωριό της μάνας του ..οι συγγενείς του βοήθησαν και βρήκε καινούργιο γαιδούρι και μάλιστα του το χαρίσανε .. ξεκίνησε να γυρίσει στο χωριό του σέρνοντας το γάιδαρο απ το καπίστρι  και ήταν πολύ χαρούμενος γιατί ο γάιδαρος τον ακολουθούσε άνετα …όταν έφτασε στα μισά του δρόμου στην θέση τριπλιά και μπήκε στο Ζηλιστινό ο γάιδαρος άρχισε να παραπατάει , να σκουντουφλάει σε τσαπουρνιές σε πέτρες , σε κέδρα , μπορεί να είχε συγκινηθεί που πήγαινε στα ξένα ..κι αυτό συνεχίστηκε ώσπου να φτάσει στο χωριό , αλλά και την άλλη μέρα ..Το γαιδούρι ήταν στραβό και ήξερε απ έξω τον δρόμο ως τη θέση τριπλιά αφού οι ιδιοκτήτες του είχαν εκεί χωραφάκι και έκανε τακτικά το δρομολόγιο…Σε τρείς μέρες επέστρεψε το γάιδαρο στην Αρτοτίνα …

Στην Αρτοτίνα είχε έρθει ένα φορτηγό που πουλούσε καρπούζια και σκέφτηκε να φέρει ένα να δοκιμάσουμε , αφού τέτοιο φρούτο δεν ευδοκιμούσε στην Κυδωνιά .. αγόρασε ένα καρπούζι κάπως μεγάλο το έβαλε στο σακκούλι του και ξεκίνησε με τα πόδια για το χωριό..Σαν έφτασε στο Σταυρόρεμα σχεδόν πέντε λεπτά απ το χωριό μας , κόπηκε σχοινί  του σακκουλιού (σακλόσχοινο) και το καρπούζι χύθηκε στο χώμα και  άρχισε να κατρακυλά στη σάρα να χάνεται ταξιδεύοντας προς του Τσάγγα το μύλο , όλο και πιο γρήγορα προς τα κάτω και  να γίνεται χίλια κομμάτια.. κι άλλα τόσα η καρδιά του πατέρα, και γύρισε σπίτι λυπημένος  για δεύτερη φορά μέσα σε λίγες μέρες ..

Κάθε χρόνο έφευγαν απ το χωριό πέντε έως δέκα οικογένειες για να εγκατασταθούν στην Αθήνα , εκείνη τη χρονιά έφευγε οικογενειακώς ο Θεοφάνης Μακρής στον οποίο ο  πατέρας μου  που ήταν μάστορας ,του είχε φτιάξει μια πέτρινη σκάλα  και του χρωστούσε τα χρήματα ..Όταν έγινε οριστικό πως θα έφευγε του ζήτησε ο πατέρας μου αντί για τα χρήματα (150 δραχμές) να του αφήσει το γάιδαρο ..

Τζίτζηκας και Μέρμηγκας

Τζίτζηκας και  Μέρμηγκας

Στο μικρό χωριό ,την Κυδωνιά Ναυπακτίας τα καλοκαίρια που  δεν είχαμε σχολείο , μας είχαν αναθέσει διάφορες εργασίες , τα αγόρια αναλαμβάναμε να βοσκήσουμε τις γίδες πρωί -απόγευμα ..Το πρωί ξεκινούσαμε χαράματα και γυρίζαμε μόλις ανέβαινε λίγο ο ήλιος και το απόγευμα μία ώρα πρίν δύσει  ο ήλιος και  γυρίζαμε όταν χάνονταν τα βασιλέματα στα Βαρδούσια!! όταν τα ζώα βοσκούσαν εμείς κάναμε διάφορες εξερευνήσεις κυρίως βρίσκαμε φωλιές από πουλιά ,στήναμε σκανταλιές για να πιάσουμε κοτσύφια ζωντανά..κ.α.

Μετά τον πρωινό σκάρο και μέχρι το απόγευμα που θα πηγαίναμε τις γίδες να βοσκήσουν ξανά είχαμε το ελεύθερο να κάνουμε ότι θέλουμε , το μόνο που μας απαγόρευαν ήταν να πάμε στο ποτάμι για μπάνιο ..

Αφού έκανα μία επίσκεψη στις μουριές, μιας και η Κυδωνιά είχε πάρα πολλές που έκαναν πολύ νόστιμα μούρα , είχε και κάποιες που έκαναν κόκκινα μούρα , εκεί αφού τρώγαμε βαφόμασταν στα χρώματα του πολέμου και μετά πηγαίναμε στη γούρνα για να δροσιστούμε ..Στη συνέχεια έκανα τον καθιερωμένο έλεγχο στις σκανταλιές και μετά γυρνούσα με την σφεντόνα !! Στο τέλος και καθώς πλησίαζε μεσημέρι  και πριν συγκεντρωθούμε όλοι σε καμιά αχυρώνα και αρχίσουμε να παίζουμε κολτσίνα ,έκανα μια επίσκεψη στις μυρμηγκοφωλιές …Θαύμαζα  να βλέπω την τάξη που υπήρχε στη ζωή των μυρμηγκιών , τα μικρά δρομάκια που έφταναν αρκετά μέτρα μακριά απ τη φωλιά τους ..και τα παρακολουθούσα μέχρι να χαθούν στο εσωτερικό της φωλιάς ..Κάποιες φορές τους χάλαγα το δρομάκι για να δώ τι θα κάνουν ..κι άλλες φορές έφερνα μερικά μυρμήγκια από κάποια γειτονική μυρμηγκοφωλιά και τα έριχνα πάνω στη φωλιά !! Ποτέ όμως δεν χαλούσαμε τις φωλιές των μυρμηγκιών …Τη μόνη φωλιά που χαλάσαμε ήταν μια φωλιά από κόρακα και είχε μέσα και μικρά.., ήταν φτιαγμένη στην κορυφή μιας βελανιδιάς ..ακόμη ακούω το λυπητερό σκούξιμο των κορακιών που μας επιτέθηκαν πάρα πολλά αμέσως μετά  και για να γλυτώσω πήδηξα στο έδαφος απ την κορφή του δέντρου , ευτυχώς έπεσα μέσα σε ένα βούθνα και έγινα μπουχός!!!

Τις  μυρμηγκοφωλιές τις μελετούσα και μου ενέπνεαν κάποιο δέος ,τα μυρμήγκια δούλευαν τόσο μεθοδικά που τα παρατηρούσα για ώρες να πηγαινοέρχονται , άλλα για να βρούν κάποιο σπόρο και άλλα να επιστρέφουν φορτωμένα και να προχωράνε προς τη φωλιά …Πολλές φορές που άκουγα τα τζιτζίκια να τραγουδούν νόμιζα πως έδιναν το ρυθμό στις εργασίες των μυρμηγκιών ..Αλλά πάλι σκεφτόμουνα πως τα μυρμήγκια πρέπει να είναι κουφά για να μην εκτιμούν τη μουσική των τζιτζικιών ..Είχαμε μάθει κι εκείνο το μύθο με τον τζίτζικα και το μέρμηγκα  που δεν μου  άρεσε καθόλου , εγώ σκεφτόμουν πως αν ήμουν στη θέση του μέρμηγκα θα έδινα τα μισά στον τζίτζικα για να συνεχίσω να ακούω τη μουσική του!!!